-
Ada ya mja hunena, mungwana ni kitendo.
[Zwyczajem obcego jest mówienie, a gentelmena działanie.]
Nie szata zdobi człowieka.
-
Adabisha mtoto awapo mdogo.
[Ucz dziecka dobrych manier, gdy jest małe.]
Czym skorupka za młodu nasiąknie, tym na starość trąci. Czego Jaś się nie nauczy, tego Jan nie będzie umiał.
-
Bahati mbaya haiji peke yake.
[Nieszczęście nie przychodzi samo]
Nieszczęścia chodzą parami.
-
Bora kilema kuliko mfu.
[Lepiej być upośledzonym niż martwym.]
Śmierci nie da się odwrócić ani wyleczyć. Ciesz się tym, co masz. Lepszy rydz niż nic.
-
Chombo cha kuzama hakina usukani.
[Tonący statek nie potrzebuje steru.]
Nie warto płakać nad rozlanym mlekiem.
-
Dalili ya mvua ni mawingu.
[Chmury są zwiastunem burzy.]
-
Damu ni damu si kitarasa.
[Krew to krew, nie banan dający czerwony sok.]
Rodzina jest ważniejsza niż przyjaciele.
-
Damu ni nzito kuliko maji.
[Krew jest gęstsza od wody.]
Najważniejsze są więzy rodzinne, nie można ich zignorować ani przerwać.
-
Dawa ya moto ni moto.
[Lekarstwem na ogień jest ogień.]
Zwalczaj ogień ogniem. Ciężkie sytuacje wymagają trudnych, stanowczych decyzji.
-
Embe dodo sawa sawa na kisukari.
[Embe dodo (rodzaj mango) jest tak samo dobre jak kisukari (odmiana banana).]
Lepszy rydz niż nic.
-
Fimbo ya mbali haiui nyoka.
[Kijek, który jest daleko, nie zabije węża.]
-
Fuata nyuki ule asali.
[Podążaj za pszczołami a znajdziesz miód.]
-
Haba na haba hujaza kibaba.
[Niewielkie ilości wypełnią pojemnik.]
Ziarnko do ziarnka, a zbierze się miarka. Grosz do grosza, a będzie kokosza.
-
Hapana marefu yasiyo na mwisho.
[Nie ma takiej odległości, która nie miałaby końca.]
Każda rzecz ma swój kres.
-
Hapana siri ya watu wawili.
[Nie ma sekretu między dwojgiem ludzi.]
-
Haraka haraka haina baraka.
[Pośpiech nie ma błogosławieństwa.]
Pośpiech jest złym doradcą. Gdy się człowiek śpieszy, to się diabeł cieszy.
-
Hasira hasara.
[Złość jest szkodą.]
Podejmowanie decyzji pod wpływem złości przynosi złe rezultaty.
-
Kawia ufike.
[Spóźnij się a dotrzyj.]
Lepiej późno niż wcale.
-
Kichwa cha kuku hakihimili kilemba.
[Głowa kurczaka nie uniesie turbanu.]
Nie powinno się dawać odpowiedzialności w ręce nieodpowiedniego człowieka.
-
Kieleacho huzama.
[Co unosi się na wodzie, utonie.]
Wszystko ma swój koniec.
-
Kikulacho kinguoni mwako
[To, co cię zjada, jest w twoim ubraniu]
Źródłem twoich problemów jest ktoś lub coś bliskiego
-
Kila jambo na wakati wake.
[Każda sprawa ma swój czas.]
Nie powinno się robić wszystkiego na raz, na wszystko przychodzi odpowiednia pora.
-
Kila mlango kwa ufunguo wake.
[Każde drzwi ( można otworzyć ) pasującym do nich kluczem.]
Nie ma sytuacji bez wyjścia.
-
Kimya kingi kina mshindo mkuu.
[Długa cisza ma głośny wybuch.]
-
Kuishi kwingi ni kuona mengi.
[Żyć długo znaczy dużo zobaczyć.]
Doświadczenie przychodzi z wiekiem.
-
Kujikwa si kuanguka, bali ni kwenda mbele.
[Potknąć się to nie upaść a iść do przodu.]
Co cię nie zabije, to cię wzmocni.
-
Kukopa harusi kulipa matanga.
[Pożyczanie jest jak wesele, spłacanie jak pogrzeb.]
-
Kumkaanga mtu na mafuta yake.
[Usmażyć człowieka w jego własnym tłuszczu.]
Wykorzystywać czyjąś uprzejmość i szczodrość.
Odmienia się przez osoby, np: Atakukaanga kwa mafuta yako.
-
Kupotea njia ndiko kujua njia.
[Zgubienie drogi jest właśnie poznaniem drogi.]
-
Leo ni leo, asemaye kesho ni mwongo.
[Dziś to dziś, ten kto mówi, że jutro, jest kłamcą.]
Nie odkładaj do jutra tego, co masz zrobić dziś.
-
Lia na tabia yako usilaumu wenzako.
[Obwiniaj swój charakter, a nie swoich towarzyszy.]
Szukaj winy w sobie.
-
Manahodha wengi chombo huenda mrama.
[Gdy jest wielu kapitanów, łódź płynie w złym kierunku.]
Gdzie kucharek sześć, tam nie ma co jeść.
-
Maneno makali hayavunji mfupa.
[Ostre słowa nie łamią kości.]
Co cię nie zabije, to cię wzmocni.
-
Mcheka kilema hafi bila kumpata.
[Ten, kto śmieje się z upośledzonego, nim umrze sam się nim stanie.]
Nie śmiej się dziadku z cudzego przypadku.
-
Mchele mmoja, mapishi mengi.
[Jeden ryż, wiele sposobów jego przyrządzenia.]
Istnieje wiele dróg, prowadzących do celu.
-
Mchimba kisima, huingia mwenyewe.
[Ten, który kopie studnię, pierwszy do niej wchodzi.]
Kto pod kim dołki kopie, ten sam w nie wpada.
-
Mpanda ovyo, hula ovyo.
[Kto niedbale sieje, będzie źle jadł.]
Jak sobie pościelesz, tak się wyśpisz.
-
Mpende akupandaye.
[Kochaj tego, kto ciebie kocha.]
Miłość bez wzajemności jest jak pytanie bez odpowiedzi.
-
Msasi haogopi miba.
[Myśliwy nie boi się kolców.]
-
Msema pweke hakosi.
[Ten, kto mówi ma rację.]
Trzeba wysłuchać obu stron.
-
Mstahimilivu hula mbivu.
[Cierpliwy je dojrzałe (owoce).]
Cierpliwość popłaca.
-
Mtaka yote, hukosa yote.
[Kto chce wszystkiego, wszystko straci.]
-
Mtoto akililia wembe mpe.
[Jeśli dziecko płacze za brzytwą, daj mu ją.]
Człowiek uczy się na błędach.
-
Mtoto ni kito, mzigo mzito.
[Dziecko to drogocenny kamień, ale i ciężkie brzemię.]
Wychowanie dziecka jest radością, ale i trudnym obowiązkiem.
-
Mtoto wa nyoka ni nyoka.
[Dziecko węża jest wężem.]
Jaki ojciec, taki syn. Jesteśmy tacy, jak nasi rodzice.
-
Mtu ni watu.
[Człowiek jest ludźmi.]
W jedności siła.
-
Mwenye kelele hana maneno.
[Ten, kto robi dużo hałasu nie ma nic do powiedzenia.]
Pies, co bardzo szczeka, nie bardzo kąsa. Krowa, która dużo ryczy, mało mleka daje.
-
Panapofuka moshi pana moto.
[Kiedy unosi się dym jest tam też ogień.]
Nie ma dymu bez ognia.
-
Penye nia pana njia.
[Gdzie jest cel, tam znajdzie się do niego droga.]
Dla chcącego nic trudnego.
-
Radhi ni bora kuliko mali.
[Błogosławieństwo jest lepsze niż bogactwo.]
Pieniądze szczęścia nie dają.
-
Siku za mwizi ni arobaini.
[Dni złodzieja jest czterdzieści.]
Dni złodzieja są policzone. Kłamstwo ma krótkie nogi.
-
Subira huvuta heri.
[Cierpliwość przyciąga szczęście.]
Cierpliwość popłaca.
-
Subira ni ufunguo wa faraja.
[Cierpliwość jest kluczem do spokoju.]
Cierpliwość popłaca.
-
Tabia ni ngozi.
[Przyzwyczajenie to skóra.]
Przyzwyczajenie jest drugą naturą człowieka.
-
Tisa karibu na kumi.
[Dziewiątka jest blisko dziesiątki.]
Nie można się poddawać, kiedy już prawie jesteśmy u celu.
-
Ukitaja nyoka, shika fimbo mkononi.
[Wspominając węża trzymaj kij w ręku. ]
Bądź przygotowany na konsekwencje swoich czynów.
-
Ukitaka cha mvunguni sharti uiname.
[Chcąc coś z podłogi, musisz się schylić.]
Aby coś uzyskać, musisz włożyć w to wysiłek. Bez pracy nie ma kołaczy.
-
Ulipendalo hupati, hupata ujaliwalo.
[To, czego pragniesz, nie będzie ci dane, dostaniesz to, co jest ci przyznane (przez Boga).]
-
Ulivyoligema utalinywa.
[To co nawarzyłeś wypijesz.]
Ponoś konsekwencje swoich czynów (nawarzyłeś piwa to teraz je wypij).
-
Umoja ni nguvu.
[Jedność to siła.]
W jedności siła.
-
Usijifanye kuku mweupe.
[Nie udawaj białej kury.]
Nie udawaj kogoś kim nie jesteś. Nie przechwalaj się.
-
Usile na kipofu ukamgusa rnkono.
[Nie jedz ze ślepcem dotykając jego ręki.]
Odpowiednio dobieraj zachowanie do osoby, inaczej możesz wzbudzić podejrzenia.
-
Usinivishe kilemba cha ukoka.
[Nie ubieraj mnie w turban z trawy.]
Nie pochlebiaj mi.
-
Usipoziba ufa utajenga ukuta.
[Jeśli nie zatkasz dziury, zbudujesz ścianę.]
Szybka reakcja na problem oszczędza większych kłopotów w przyszłości.
-
Usisafiriye na nyota ya mwenzio.
[Nie podrózuj z gwiazdą przyjaciela.]
Nie polegaj na (szczęściu) innych.
-
Usisahau ubaharia kwa sababu ya unahodha.
[Nie zapominaj jak to jest być żeglarzem, gdy jesteś kapitanem.]
Zapomniał wół, jak cielęciem był.
-
Usiyavuke maji usiyoweza kuyaoga.
[Nie przekraczaj wody nie umiejąc pływać.]
Nie podejmuj się wykonania rzeczy, których nie potrafisz.